Εισαγωγή
Η υιοθεσία ενηλίκου είναι ένα ειδικό και σχετικά σπάνιο νομικό εργαλείο, που δεν έχει τις προϋποθέσεις της συνήθους υιοθεσίας ανηλίκων. Πρόκειται για διαδικασία με αυστηρές προϋποθέσεις, καθώς ο σκοπός της δεν είναι η παροχή φροντίδας σε ανήλικο, αλλά η αναγνώριση μιας σχέσης οικογενειακής στοργής που έχει ήδη αναπτυχθεί μεταξύ υιοθετούντος και ενήλικου υιοθετούμενου.
Σε αυτό το άρθρο αναλύουμε πότε επιτρέπεται η υιοθεσία ενηλίκου, ποια βήματα ακολουθούνται, τι εξετάζουν τα Δικαστήρια και ποιες είναι οι επιπτώσεις της.
Τι είναι η υιοθεσία ενηλίκου σύμφωνα με τον Αστικό Κώδικα
Η υιοθεσία ενηλίκου ρυθμίζεται στα άρθρα 1579–1583 ΑΚ και επιτρέπεται μόνο κατ’ εξαίρεση. Ο λόγος είναι ότι η υιοθεσία ενηλίκου δεν εξυπηρετεί τις ανάγκες προστασίας ενός παιδιού, αλλά επιδιώκει τη νομική αναγνώριση μιας σχέσης που υφίσταται ήδη.
Σύμφωνα με τον νόμο, μπορεί να υιοθετηθεί πρόσωπο άνω των 18 ετών, εφόσον υπάρχει ήδη στενός προσωπικός δεσμός ή σχέση γονικής μέριμνας στο παρελθόν. Τα Δικαστήρια ελέγχουν αυστηρά εάν η σχέση αυτή είναι πραγματική και ειλικρινής και όχι αποτέλεσμα οικονομικών ή περιουσιακών κινήτρων.
Πότε επιτρέπεται η υιοθεσία ενηλίκου – βασικές προϋποθέσεις
1. Προϋπάρχουσα σχέση φροντίδας
Η βασικότερη προϋπόθεση είναι ότι ανάμεσα στα δύο πρόσωπα υπάρχει σχέση οικογενειακής στοργής ή «γονεϊκού τύπου» σχέσης, η οποία έχει αναπτυχθεί στην πράξη για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Παραδείγματα:
- Η ανατροφή του παιδιού από θετό γονέα χωρίς προηγούμενη νομική υιοθεσία.
Η μακροχρόνια συμβίωση και φροντίδα από θετή μητέρα ή πατέρα.
- Η περίπτωση όπου ο υιοθετούμενος μεγαλώσει σε οικογένεια που τον ανέθρεψε όπως δικό της παιδί.
2. Συναίνεση των μερών
Τanto ο υιοθετών όσο και ο ενήλικος που πρόκειται να υιοθετηθεί πρέπει να συναινέσουν εγγράφως. Η συναίνεση είναι απαραίτητη και προσωπική, δεν επιτρέπεται μέσω αντιπροσώπου.
3. Διαφορά ηλικίας – το Δικαστήριο την συνεκτιμά
Ο νόμος δεν απαιτεί συγκεκριμένη διαφορά ηλικίας. Ωστόσο τα Δικαστήρια ελέγχουν αν η διαφορά ηλικίας είναι λογική και αντιστοιχεί σε σχέση γονέα–παιδιού.
4. Μη ύπαρξη δόλου ή οικονομικού σκοπού
Η υιοθεσία ενηλίκου δεν πρέπει να επιδιώκει:
- μεταβιβάσεις περιουσίας με τρόπο που καταστρατηγεί κληρονομικές διατάξεις
- φορολογικά πλεονεκτήματα
- διευκόλυνση έκδοσης αδειών διαμονής ή ιθαγένειας
Το Δικαστήριο εξετάζει διεξοδικά τους λόγους της αίτησης.
Πότε δεν επιτρέπεται η υιοθεσία ενηλίκου
Η υιοθεσία ενηλίκου δεν γίνεται δεκτή όταν:
- δεν αποδεικνύεται η ύπαρξη πραγματικής σχέσης φροντίδας
- το κίνητρο είναι κυρίως οικονομικό ή περιουσιακό
- υπάρχει προσπάθεια καταστρατήγησης της νόμιμης μοίρας άλλων κληρονόμων
- υπάρχουν σοβαρές ενδοοικογενειακές συγκρούσεις που δείχνουν ότι δεν υπάρχει πραγματικός δεσμός
Η διαδικασία υιοθεσίας ενηλίκου βήμα-βήμα
1. Κατάθεση αίτησης στο Δικαστήριο
Η διαδικασία γίνεται με αίτηση στο Μονομελές Πρωτοδικείο. Στην αίτηση πρέπει να περιγράφονται:
- η ιστορία της σχέσης των δύο προσώπων
- οι λόγοι για τους οποίους επιδιώκεται η υιοθεσία
- στοιχεία που αποδεικνύουν τον δεσμό (μαρτυρίες, κοινή οικογενειακή ζωή, έγγραφα κ.λπ.)
2. Συναίνεση των μερών
Υποβάλλεται εγγράφως η συναίνεση του υιοθετούντος και του υιοθετούμενου.
3. Συζήτηση στο Δικαστήριο
Το Δικαστήριο:
- εξετάζει τον υιοθετούντα
- εξετάζει τον ενήλικο που θα υιοθετηθεί
- μπορεί να ζητήσει μαρτυρικές καταθέσεις
- αξιολογεί αν η υιοθεσία εξυπηρετεί έναν οικογενειακό και ηθικά θεμιτό σκοπό
4. Έκδοση απόφασης
Αν γίνουν δεκτές οι προϋποθέσεις, εκδίδεται απόφαση που αναγνωρίζει τη σχέση υιοθεσίας.
5. Καταχώριση στο ληξιαρχείο
Μετά την απόφαση, η υιοθεσία καταχωρίζεται στο ληξιαρχείο και ο ενήλικος λαμβάνει νέο επώνυμο, εφόσον το επιθυμεί.
Νομικές συνέπειες της υιοθεσίας ενηλίκου
1. Κληρονομικά δικαιώματα
Ο υιοθετούμενος αποκτά πλήρη κληρονομικά δικαιώματα όπως κάθε τέκνο. Ταυτόχρονα, οι βιολογικοί συγγενείς του δεν χάνουν τα δικά τους δικαιώματα ως προς εκείνον.
2. Μεταβολή επωνύμου
Ο υιοθετούμενος μπορεί να λάβει το επώνυμο του υιοθετούντος ή να το συνδυάσει.
3. Δημιουργία νομικών δεσμών με την οικογένεια του υιοθετούντος
Η υιοθεσία δημιουργεί συγγένεια με όλους τους ανιόντες και κατιόντες του υιοθετούντος.
Παραδείγματα όπου τα Δικαστήρια έχουν δεχθεί υιοθεσία ενηλίκου
- Περιπτώσεις όπου το παιδί ανατράφηκε από θετό γονέα, αλλά η νομική υιοθεσία δεν έγινε όταν ήταν ανήλικο.
- Σχέσεις με αναδοχή ή φροντίδα που εξελίχθηκαν σε οικογενειακό δεσμό.
- Μεγάλης διάρκειας συμβίωση όπου ο ενήλικος είχε ουσιαστικά ενταχθεί στην οικογένεια.
Πλεονεκτήματα της υιοθεσίας ενηλίκου
- Νομική κατοχύρωση μιας πραγματικής οικογενειακής σχέσης
- Ενίσχυση συναισθηματικών δεσμών
- Προστασία μελλοντικών κληρονομικών δικαιωμάτων
- Σαφήνεια σε περιουσιακές και οικογενειακές σχέσεις
Συμπέρασμα – Πότε να απευθυνθείτε σε δικηγόρο οικογενειακού δικαίου
Η υιοθεσία ενηλίκου είναι μια πράξη με βαθύ συναισθηματικό, αλλά και νομικό περιεχόμενο. Απαιτεί προσεκτική προετοιμασία, αναλυτική τεκμηρίωση και σωστή παρουσίαση της προϋπάρχουσας σχέσης στο Δικαστήριο.
Για να εξετάσετε αν στην περίπτωσή σας πληρούνται οι προϋποθέσεις και ποια έγγραφα χρειάζονται, μπορείτε να ζητήσετε online ραντεβού με δικηγόρο ή να επικοινωνήσετε με το γραφείο μας για πλήρη καθοδήγηση.